"Η άλλη φιλοσοφία γιά τόν εορτασμό των Χριστουγέννων" Αρχιμ. Αυγουστίνου Γ. Μύρου, Δρ Θ.

Η ΑΛΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Σεβασμιώτατε,

Σεβαστοὶ πατέρες,

κ. Πρόεδρε τοῦ Συλλόγου Ἱεροψαλτῶν «Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες»,

Ἐντιμότατοι ἄρχοντες,

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί,

Πλησιάζει ἡ μεγάλη καί λαμπρή γιορτή τῶν χριστιανῶν, τά εὐλογημένα Χριστούγεννα. Κι εἶναι στ’ ἀλήθεια εὐλογημένα, γιατί εἶναι γεμάτα, κατάφορτα ἀπό οὐράνιες καί Θεῖες εὐλογίες. Θά χτυπήσουν πάλι χαρούμενα οἱ καμπάνες. Θά φωταγωγηθοῦν οἱ Ἐκκλησιές. Θ’ ἀκούσουμε καί θά χαροῦμε τούς θεσπέσιους χριστουγεννιάτικους ὕμνους, τά ἀριστουργήματα αὐτά τῆς βυζαντινῆς ὑμνολογίας, γεύση ἀπὸ τὰ ὁποῖα θὰ λάβουμε ἀπόψε μὲ τὴν παρουσία τῆς χορωδίας τοῦ Συλλόγου ἱεροψαλτῶν «Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες». Θά ξαναζήσουμε στή Βηθλεέμ, στό σταῦλο μέ τή φάτνη, κοντά στούς βοσκούς καί στούς μάγους. Θά δοῦμε τό ἀστέρι. Κι ὕστερα τούς ἀγγέλους ν’ ἀνεβοκατεβαίνουν ἀπό τή γῆ στόν οὐρανό καί νά ψάλλουν τό γλυκύτατο ἐκεῖνο ὕμνο: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία».

Καθὼς ὅμως πλησιάζει ἡ μεγάλη ἑορτὴ τῆς εἰσόδου τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ μέσα στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία καὶ ἐντείνονται οἱ προετοιμασίες καὶ ὁ καθένας μας φέρει στὴ μνήμη του εἰκόνες καὶ ἐμπειρίες ἀπὸ τὰ προηγούμενα, ἰδιαίτερα δὲ ἀπὸ τὰ παιδικά μας χρόνια, βρισκόμαστε ὡς Ὀρθόδοξοι χριστιανοί μπροστὰ σ’ ἕνα ἔντονο καὶ βαθύτατο προβληματισμό, ποὺ ἔχει σχέση μὲ τὸν τρόπο ἑορτασμοῦ τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων καὶ ὅλου τοῦ Δωδεκαημέρου. Πιὸ συγκεκριμένα τίθεται τὸ ἐρώτημα: Ὅλες οἱ προετοιμασίες ποὺ γίνονται μὲ πυρετώδεις ρυθμούς αὐτὴν τὴν περίοδο εἶναι οἱ κατάλληλες γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσουν νὰ ζήσουμε ἀληθινά, αὐθεντικὰ τὰ Χριστούγεννα; Οἱ σύγχρονες ἐκδηλώσεις, ποὺ σχετίζονται μὲ τὸν ἑορτασμὸ τῶν Χριστουγέννων, ἀνταποκρίνονται στὴν γνήσια χριστιανικὴ Πίστη ἤ εἶναι ξένες, ξενόφερτες καὶ, πολλὲς φορές, ἀντίθετες μὲ αὐτήν; Σὲ τελικὴ ἀνάλυση, ὅλα ὅσα διαφημίζονται, ὅσα λέγονται καὶ ὅσα γίνονται καὶ ἀπασχολοῦν τοὺς πολλοὺς αὐτὲς τὶς ἡμέρες, ἐκφράζουν τὴ φιλοσοφία τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως ἤ τὴ φιλοσοφία τοῦ κόσμου;

Γιὰ νὰ γίνη καλύτερα κατανοητὴ ἡ διαφορὰ ἀνάμεσα σ’αὐτὸ ποὺ γίνεται στὶς μέρες μας καὶ σ’ αὐτὸ ποὺ ἀπαιτεῖ ἡ αὐθεντικότητα τῆς ἑορτῆς, εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ἀναφερθοῦμε γιὰ λίγο στὴν οὐσία τοῦ ἑορτασμοῦ γενικά, καὶ εἰδικώτερα τοῦ τρόπου ἑορτασμοῦ τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων.

Ὁ ἑορτασμὸς, γενικά, ἀποτελεῖ βασικὴ ἀνάγκη τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς. Εἶναι τρόπος ἐκτόνωσης, χαλάρωσης, ἀλλὰ καὶ τρόπος ἔκφρασης τῆς ταυτότητας τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ σωστὸς ἑορτασμὸς δίνει νόημα στὸν προσωρινό ἐπίγειο βίο μας. Τὸν ἀνυψώνει ποιοτικά. Συντελεῖ στὴ χαρὰ καὶ στὴν εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου. Χωρὶς τὶς ἑορτές ὁ ἀνθρώπινος βίος καταντᾶ μονότονος καὶ κουραστικός. Αὐτὴ τὴν ἀλήθεια τὴν ἐκφράζει παραστατικὰ ἡ παροιμία τῶν προγόνων μας: «βίος ἀνεόρταστος, ὁδὸς ἀπανδόχευτος».

Γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα τὸ πῶς ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία τίς μεγάλες ἑορτὲς τοῦ Δωδεκαημέρου, εἶναι χρήσιμο νά παρατηρήσουμε καί νά ἐκθέσουμε συνοπτικά τόν τρόπο, μέ τόν ὁποῖο ἑορτάζει τίς ἴδιες μέρες ὁ κόσμος. Δηλαδή, τὶ κάνει, ποῦ ρίχνει τό βάρος, σέ τί ἐπικεντρώνει τήν προσοχή καί τό ἐνδιαφέρον του.

Ἡ φιλοσοφία τοῦ κόσμου εἶναι ἀνθρωποκεντρικὴ καὶ ὑλιστική. Ἀνθρωποκεντρικὴ εἶναι ἡ φιλοσοφία αὐτὴ, ἐπειδὴ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν βασικὴ ἀρχὴ  ὅτι  ὁ ἄνθρωπος τῆς πτώσεως, ὅπως εἶναι σήμερα, ἀποτελεῖ τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ κέντρο τῶν πάντων. «Πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπος». Δηλαδή, αὐτὸς, ὁ ἄνθρωπος, ὁρίζει τὰ πάντα, εἶναι τὸ κριτήριο τῶν πάντων.

Ὑλιστικὴ πάλι εἶναι ἡ φιλοσοφία τοῦ κόσμου, διότι δίνει τὴν πρώτη ἀξία στὴν ὕλη. «Εἴμαστε ὅ,τι τρῶμε», λένε οἱ ὑλισταί. Πιστεύουν, ἐπίσης, ὅτι ὁ παρών βίος εἶναι ἡ μόνη χειροπιαστή πραγματικότητα. Γι’ αὐτὸ καὶ τό ἐνδιαφέρον τοῦ κόσμου στρέφεται κυρίως σέ ὅ,τι εἶναι ὑλικό καί συγχρόνως πολύ ἐντυπωσιακό, φανταχτερό. Ἡ ἔγνοια τῶν περισσοτέρων ἑορταστῶν αὐτῶν τῶν ἡμερῶν εἶναι πῶς θά ἑτοιμάσουν τά γιορταστικά γεύματα καί δεῖπνα. Πῶς θά ἐπιδείξουν τά ἐντυπωσιακά καινούργια τους ροῦχα. Πῶς θά στολίσουν περίτεχνα τό σπίτι καί ἰδιαίτερα τό χριστουγεννιάτικο δένδρο. Πῶς θά ἀγοράσουν τά ἀκριβώτερα δῶρα. Πῶς θά συμμετάσχουν σέ ἐπίσημα ρεβεγιόν, χορούς, πάρτυς καί θά ἀπολαύσουν τίς φιλοφρονήσεις καί τίς κολακευτικές εὐχές τῶν ἄλλων.

Αὐτὴ ἡ φιλοσοφία τοῦ κόσμου, ἡ ἀνθρωποκεντρικὴ  καὶ ὑλιστικὴ, ποὺ εἶναι ἀντίθετη μὲ τὴν φιλοσοφία τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, εἶναι ἡ κυρίαρχη φιλοσοφία, στὴν ὁποία ἑδράζεται ὁ σύγχρονος τρόπος ἑορτασμοῦ τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγένων. Ἔτσι ἐξηγοῦνται καὶ πολλὰ ἀπὸ τὰ προκλητικὰ συμβάντα στὴν ἱστορία, ἀλλὰ καὶ στοὺς καιρούς μας. Ἀναφέρω κάποια ἀπὸ αὐτά.

Εἶναι γνωστό ὅτι στό παρελθόν πολλές φορές ἐπιχειρήθηκε ἡ κατάργηση τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων. Τό 1644 στή Βρετανία ὁ Ὄλιβερ Κρόμγουελ καί τό κόμμα τῶν πουριτανῶν θέλησαν νά καταργήσουν μέ νόμο τά Χριστούγεννα. Ἐπίσης στήν Ρωσία εἶχαν ἀπαγορευθεῖ τά Χριστούγεννα ἀπό τό 1917 ὡς τό 1990, ὅπως καὶ στὴν Ἀλβανία, ὅσο κυβερνοῦσε ὁ Ἐμβὲρ Χότζα.

Στίς Η.Π.Α. καί σέ πολλές Εὐρωπαϊκές χῶρες (ἀλλὰ καὶ στὴν πατρίδα μας τὴν Ἑλλάδα), γιά νά μή προσβληθοῦν τάχα οἱ ἀλλόθρησκοι, ἐπιδίδονται οἱ ἁρμόδιοι σέ μία προσπάθεια ἀπάλειψης κάθε ἀναφορᾶς στά ὀνόματα Χριστούγεννα καὶ Χριστός. Γι’ αὐτὸ ὅλο καὶ περισσότερο χρησιμοποιεῖται ἡ εὐχὴ «Καλές Γιορτές» καὶ ὄχι «Καλά Χριστούγεννα». Δύσκολα, ἐπίσης, βρίσκεις πιά στήν ἀγορά εὐχετήριες κάρτες πού νά ἀναγράφουν «Καλά Χριστούγεννα». Συντονισμένες στό ἴδιο μῆκος κύματος καί οἱ μεγάλες ὁδικές ἀρτηρίες ἐκπέμπουν μέσω φωτεινῶν ἐπιγραφῶν τό μήνυμα «Καλές Γιορτές».

Στή Γερμανία ἀφαίρεσαν ἀπό τούς δημόσιους στολισμούς κάθε τι πού θά δίνει μονομερή θρησκευτικό «χρῶμα» στίς ἑορτές (δηλ. χριστιανικό), γιά τήν ἀποφυγή προκλήσεως τῶν φανατικῶν μωαμεθανῶν, οἱ ὁποῖοι ἐρεθίζονται ἀπό τή θέα τῶν χριστιανικῶν συμβόλων! Στό Βέλγιο ἀφαίρεσαν τό σταυρό ἀπό τό καπέλο τοῦ «Σάντα Κλάους»! Στήν Ἀγγλία πρόσθεσαν στούς στολισμούς τῶν δρόμων θρησκευτικά σύμβολα ὅλων τῶν θρησκειῶν γιά νά μή θεωρεῖται ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων ἀποκλειστικὸ κτῆμα τῶν Χριστιανῶν!

Στά σχολεῖα τῆς πατρίδος μας τά ἐγχειρίδια δέν βοηθοῦν καθόλου τούς μαθητές μέσα ἀπό τό ὑλικό τους νά προσεγγίσουν τό μυστήριο τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως. Ἀναφέρονται σὲ κάποια λαϊκὰ ἔθιμα καὶ καθόλου στὸν πυρήνα τῆς ἑορτῆς, ποὺ εἶναι ἡ πραγματικὴ γέννηση τοῦ Θεανθρώπου. Ἀκόμη καὶ τὰ θλιβερὰ νέα βιβλία τῶν Θρησκευτικῶν παραθέτουν τὶς ἑορτὲς τῆς ὀρθοδόξου Παραδόσεως (Χριστούγεννα, Πάσχα) δίπλα στὶς ἑορτές τῶν ποικίλων πλανεμένων Θρησκειῶν καὶ τῶν αἱρέσεων, χωρὶς καμμία προσπάθεια διακρίσεως καὶ ἀξιολογήσεώς τους. Ἀκούγεται καὶ τούτη ἡ πρόταση: Νὰ ἀλλάξη τὸ ὄνομα τῆς ἑορτῆς. Ἀντὶ γιὰ «Ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων» νὰ λέγεται καὶ νὰ γράφεται «Γιορτὴ τοῦ Χειμῶνα». Οἱ χριστουγεννιάτικες γιορτές ἀπὸ τὰ νηπιαγωγεῖα μέχρι τὰ Γυμνάσια παρουσιάζουν - πλήν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων - καλικαντζάρους, νεράϊδες, ξωτικά καί σὲ στύλ κωμωδίας τὴ «μπουγάδα τοῦ Ἁη Βασίλη»! Τί κρῖμα! Ὁ Χριστός ἦρθε νά μᾶς ἀπαλλάξει ἀπό τήν πολυαρχία τῶν εἰδώλων, νὰ μᾶς σοβαρέψη, κι ἐμεῖς προσπαθοῦμε νά ἀναστήσουμε τά εἴδωλα διά τῆς βίας καὶ νὰ εὐτελίσουμε ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους.

Κατὰ τὸ κοσμικὸ Δυτικὸ πρότυπο θεσπίζονται νέες, ὑλιστικὲς γιορτές, ὅπως αὐτὴ τῆς λευκῆς νύχτας, διοργανώνονται εἰδικὲς τελετές στὶς πλατεῖες τῶν πόλεων γιὰ τὴν φωταγώγηση τοῦ μεγάλου Δένδρου, ποὺ οἱ ρίζες του εἶναι παγανιστικές (καὶ ὄχι τῆς φάτνης τῆς Βηθλεὲμ μὲ τὸν νεογέννητο Χριστό), ἐνῶ ἀποφεύγεται ἐπιμελῶς ἡ συμμετοχὴ στὶς λατρευτικὲς ἐκδηλώσεις τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ προετοιμάζουν γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τοῦ Θείου Βρέφους.

Ἀκόμη πολλοί Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες ἀπό τήν Ἑλλάδα τῆς κρίσης καί τῆς φτωχολογιᾶς ὀργανώνουν κατά μόνας ἤ συλλογικά ἀποδράσεις ἐντός καί ἐκτός Ἑλλάδος. Μεταξύ τῶν ἄλλων, προσφιλής προορισμός ἐσχάτως ἀποδείχθηκε ὁ «Μῦλος τῶν Ξωτικῶν» στά Τρίκαλα. Πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια ὀκτακόσιες χιλιάδες Ἕλληνες «Ὀρθόδοξοι» τίμησαν δεόντως «τό μεγαλύτερο ἐργοστάσιο παραγωγῆς παιχνιδιῶν, χαρᾶς, δημιουργίας, ἐλπίδας», ὅπως μέσω διαφημίσεων αὐτοχαρακτηριζόταν. Πρὶν ἀπὸ δύο τρία χρόνια τὸ ἴδιο ἐγχείρημα ἔγινε καὶ στὸ Ἐκθεσιακὸ Κέντρο στὰ Κοῖλα Κοζάνης.

Ὅμως στοῦ κακοῦ τὴ σκάλα ὑπάρχουν κι ἄλλα σκαλοπάτια.

Ὄψιμοι λάτρεις τῶν  ἀρχαίων ξεχασμένων ἐδῶ καί αἰῶνες παγανιστικῶν θρησκευμάτων, μή μπορῶντας νά ἀπαγκιστρωθοῦν ἀπό τήν αἴγλη τῶν Χριστουγέννων, δημιούργησαν τά δικά τους «Χριστούγεννα». Ἀντικατέστησαν τή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μέ τήν ἀνάμνηση «γέννησης» ἀνύπαρκτων μυθικῶν «θεοτήτων», ὅπως οἱ ἕλληνες «ἀρχαιολάτρες» τά «Ἡλιούγεννα», δηλαδή τή «γέννηση» τοῦ ἡλιακοῦ δίσκου κατά τό χειμερινό ἡλιοστάσιο! Οἱ παγανιστές τῆς Εὐρώπης μεταβαίνουν στό μεγαλιθικό μνημεῖο  Στόουνχεντς στήν Ἀγγλία, γιά νά ἑορτάσουν τή «γέννηση» τοῦ ἥλιου!

Οἱ ἡμέρες αὐτῶν τῶν ἑορτῶν δὲν νοοῦνται χωρὶς τὴν παρουσία τοῦ ἁγίου Βασιλείου. Δυστυχῶς ὅμως ἡ αὐθεντική εἰκόνα τοῦ μεγάλου αὐτοῦ Ἁγίου, ὅπως τήν διασώζει ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση, ἔχει ἀντικατασταθεῖ ἀπό τήν ψευδεπίγραφη δυτικότροπη εἰκόνα του, ὅπως τήν κακοποίησε ἡ αἱρετικὴ παράδοση.

Εἶναι θλιβερό καί ὀδυνηρό γιά ὅποιον γνωρίζει ἔστω καί ἐλάχιστα τόν ἀληθινό Ἅγιο Βασίλειο, νά τόν ἀντικρύζη στίς εὐχητήριες κάρτες, στίς προθῆκες τῶν καταστημάτων, στά περιοδικά καί στά παιχνίδια σάν ἕναν καλοντυμένο καί καλοθρεμμένο γεροντάκο, ἐνῶ εἶναι γνωστό ὅτι ἔζησε μόνον 49 χρόνια ἀσκητικά καί μέ εὐτελῆ ἐνδυμασία. Κι ἀσφαλῶς δέν ἦταν ἕνας γυρολόγος, πού προσήλκυε τήν προσοχή μοιράζοντας παιχνίδια στά παιδιά, ἀλλά ἕνας ἀξιοσέβαστος ἱεράρχης, μέ πολυμερή ἐπιστημονική μόρφωση, μέ βαθιά πίστη καί ἁγιότητα καί μέ σοβαρή κοινωνική, φιλανθρωπική καί πνευματική διακονία στήν ἐποχή του μέ τήν γνωστή περίφημη Βασιλειάδα.

Καί σάν νά μήν ἔφθανε αὐτή ἡ κακοποίηση, προστέθηκε τὰ τελευταῖα χρόνια καί νέος τρόπος εὐτελισμοῦ τοῦ ἁγίου. Ὅσοι περνοῦν ἔξω ἀπό κάποια συγκεκριμένα καταστήματα βλέπουν ἕναν τεράστιο «Ἅη Βασίλη» στήν εἴσοδο τους νά ὑποδέχεται τούς πελάτες μέ προκλητικές κινήσεις ἑνὸς θηλυμανοῦς γέρου. Καὶ ἡ τελευταῖα εἴδηση πέρυσι ἀπὸ τὸ ἀμερικανικὸ CNN: «Κυκλοφορήθηκε πρόσφατα στὴν Ἀμερικὴ παιδικὸ βιβλίο, τὸ ὁποῖο παρουσιάζει τὸν Ἅη Βασίλη ὡς μαῦρο καὶ ὁμοφυλόφιλο».

Μέ τόν τρόπο αὐτό, χάριν τοῦ κέρδους, εὐτελίζουμε βάναυσα ἕναν ἅγιο, πού σεβάστηκαν οἱ αἰῶνες. Κι ὅταν εὐτελίζουμε τούς ἁγίους, εὐτελίζουμε τήν ἀλήθεια. Στήν πραγματικότητα ἐγκληματοῦμε στά παιδιά μας, διότι τά ἀποκόπτουμε ἀπό τό γνήσιο καί τό αὐθεντικό καί τά ἐθίζουμε στό ψεύτικο, τό κακόγουστο καί στό ἱερόσυλο.

Τό πιό ἀπογοητευτικό εἶναι ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία τῶν Χριστουγέννων ἔχει ἀντικατασταθεῖ ἀπό τά ξενύχτια σὲ ποικίλα νυκτερινὰ κέντρα, ἀπὸ τά ξενόφερτα «ρεβεγιόν» καί ἀπὸ τή χαρτοπαιξία.

Η ΑΛΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Ὅσα εἴπαμε μέχρι τώρα ἀφοροῦν τὴν φιλοσοφία καὶ τὶς πρακτικὲς τοῦ κόσμου γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων. Καιρὸς νὰ βρεθοῦμε στὴν ἀπέναντι ὄχθη, στὸν χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση ἔχει ἄλλη φιλοσοφία καὶ ἄλλες πρακτικές. Ἡ Ὀρθόδοξη φιλοσοφία γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν Χριστουγέννων καὶ ὅλου τοῦ Δωδεκαημέρου δὲν εἶναι ἀνθρωποκεντρική, ἀλλὰ Θεανθρωποκεντρική. «Μέτρον πάντων», δηλαδὴ κριτήριο τῶν πάντων, δὲν εἶναι ὁ φθαρτός, ὁ ἀτελής καὶ ἐμπαθὴς ἄνθρωπος τῆς πτώσεως, ἀλλὰ ὁ ἄφθαρτος, ὁ τέλειος καὶ ἀπαθὴς Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτὸς ποὺ ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν ἔβαλε νὰ ζῆ στὸν παράδεισο. Αὐτὸς ποὺ ἔχει τὴν τέλεια ἀγάπη, ἀλλὰ καὶ τὴ δύναμη νὰ σώση τὸν ἄνθρωπο. Αὐτὸς ἀποτελεῖ τὸ κριτήριο γιὰ τὸ πῶς μποροῦμε νὰ ἑορτάζουμε σωστά καὶ ὠφέλιμα.

Ἐπίσης, ἡ Ὀρθόδοξη φιλοσοφία δὲν εἶναι ὑλιστική, ἀλλὰ ἁγιοπνευματική. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση ἀρνεῖται τὴν ὕλη. Ἁγιοπνευματικὴ φιλοσοφία σημαίνει ὅτι ὅσοι τὴν ἐγκολπώνονται, βλέπουν τὴν ὕλη ὄχι ὡς αὐθύπαρκτη καὶ τὶς ὑλικὲς ἀπολαύσεις ὄχι ὡς αὐτοσκοπό, ἀλλὰ ὡς δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ καὶ δωρεὲς τοῦ Πλάστη πρὸς τὰ πλάσματά του, γιὰ νὰ ἐπιβιώσουν καὶ νὰ μποροῦν νὰ ἐπιτύχουν τὸν κύριο στόχο τῆς ὑπάρξεώς τους, ποὺ εἶναι ἡ θέωση καὶ ἡ αἰώνια ἐπιτυχημένη ἀποκατάστασή τους. Γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς οἱ Ὀρθόδοξοι παίρνουν ὅλα τὰ ὑλικὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ ἀντιπροσφέρουν στὸν Δημιουργὸ, γιὰ νὰ τὰ ἁγιάση μὲ τὴν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι αὐτὸ ποὺ γίνεται στὴν Θεία Λειτουργία, ὅταν ἀκοῦμε «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέρομεν κατὰ πάντα καὶ  διὰ πάντα».

Αὐτὴ, ἡ ἄλλη φιλοσοφία, ἡ Θεανθρωποκεντρικὴ καὶ ἁγιοπνευματικὴ, ἡ ἐντελῶς διαφορετικὴ ἀπὸ τὴν φιλοσοφία τοῦ κόσμου, αὐτὴ ἀποτελεῖ τὸ ὑπόβαθρο τοῦ Ὀρθοδόξου χριστιανικοῦ ἑορτασμοῦ τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων.

Δὲν πρέπει ποτὲ νὰ ξεχνοῦμε, οὔτε νὰ παραβλέπουμε, ὅτι οἱ ἑορτὲς τῶν Χριστουγέννων  καὶ ὅλου τοῦ Δωδεκαημέρου εἶναι καθαρὰ ἐκκλησιαστικές. Αὐτὸ φανερώνουν τὰ ὀνόματά τους, ἡ θέσπισή τους, ἡ ἱστορία τους καὶ τὸ ἀρχικό τους περιεχόμενο. Ἑπομένως κάθε προσπάθεια ἀλλοιώσεώς τους καὶ ἀλλαγῆς τοῦ περιεχομένου καὶ τοῦ νοήματός τους ἀποτελεῖ προσβολὴ τῆς ἀλήθειας καὶ τῆς ἱστορίας καὶ εὐθεία πολεμικὴ κατὰ τῆς Ἐκκλησίας.

Οἱ ἐκκλησιαστικὲς ἑορτές γενικά, καὶ οἱ ἑορτὲς τοῦ Δωδεκαημέρου, εἶναι ἑορτὲς τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, ποὺ ἔχει τὴν ἀρχή του στὸ σήμερα. Οἱ ἐκκλησιαστικὲς ἑορτὲς δὲν εἶναι ἐκδηλώσεις φθηνῆς ἐπίδειξης καὶ ἐφήμερης ἐπιδερμικῆς ἀπόλαυσης. Εἶναι πανηγύρεις τῆς οὐράνιας Βασιλείας. Ἐκφράζουν τὴν κατάσταση τῆς ἄληκτης χαρᾶς καὶ εὐτυχίας. Κέντρο τους εἶναι ὁ ἐν Τριάδι Θεὸς καὶ ἡ αἰώνια Βασιλεία του.

Ἡ γιορτή τῶν Χριστουγέννων μᾶς συνδέει ἄμεσα μέ τό μεγαλύτερο καί συγκλονιστικότερο γεγονός καί μυστήριο τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας: Τήν ἐπίσκεψη τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο μας. Ὁ ἄπειρος καί ἀπερίγραπτος Θεός, ὁ ἄκτιστος Δημιουργός, ἡ ἀρχή καί τό τέλος τῶν πάντων, ὁ ἀθάνατος καί αἰώνιος Θεός συγκαταβαίνει στόν θνητό καί φθαρτό ἄνθρωπο. Παίρνει τή δική μας θνητὴ ἀνθρώπινη φύση καί σκηνώνει ἀνάμεσα μας, γιὰ νὰ μᾶς ἀναπλάση καὶ νὰ μᾶς κάνει κατὰ χάριν θεούς. Κυοφορεῖται στά σπλάχνα μιᾶς γυναίκας, τῆς Παναγίας, καί γεννιέται στή φάτνη ἑνός σταύλου τῆς Βηθλεέμ.

Ἡ ἐπίσκεψη αὐτή τοῦ Θεοῦ, πού γιορτάζουμε τά Χριστούγεννα, δέν εἶναι μία θεωρία ἤ μία σύλληψη τῆς φαντασίας κάποιων φανατισμένων πιστῶν, ἀλλά ἱστορικό γεγονός. Τά ἱστορικὰ εὐαγγελικά κείμενα, πού ἀναφέρονται στή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, μᾶς δίνουν τίς βασικές ἱστορικές συντεταγμένες τοῦ γεγονότος: Τόν τόπο καί τόν χρόνο: Ὁ τόπος: «ἐν Βηθλεέμ τῆς Ἰουδαίας», καί ὁ χρόνος: «ἐν ἡμέραις Ἡρώδου τοῦ Βασιλέως». Τό γεγονός τῆς Γεννήσεως συνέβη σέ συγκεκριμένο τόπο καί σὲ συγκεκριμένο χρόνο. Εἶναι, ἑπομένως γεγονός ἱστορικό καί ὄχι ἕνας μῦθος, ὅπως εἶναι οἱ μύθοι τοῦ κόσμου, ποὺ ἀποτελοῦν τὸν πυρήνα τῶν κοσμικῶν ἑορτῶν.

Ὅλα αὐτὰ τὰ Θεῖα γεγονότα καὶ τὰ ἁγιασμένα πρόσωπα, ποὺ ἀποτελοῦν τὸ περιεχόμενο τῶν ἑορτῶν τοῦ Δωδεκαημέρου ἀναδεικνύουν τὴν πορεία καὶ τὴν ἐξέλιξη τοῦ πιὸ ἀναγκαίου γιὰ μᾶς καὶ τὴν σωτηρία μας Σχεδίου τοῦ Θεοῦ. Αὐτοῦ τοῦ Σχεδίου, μὲ τὸ ὁποῖο λύονται τὰ πιὸ καίρια προβλήματα, ποὺ ἀπασχολοῦν ὅλους ἐμᾶς τοὺς ἀνθρώπους, αὐτὰ τῆς ἀντιμετωπίσεως τῆς φθορᾶς, τοῦ θανάτου καὶ τῆς μόνιμης αἰώνιας ἀποκατάστασής μας.

Αὐτὲς οἱ οὐσιαστικὲς προϋποθέσεις τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἑορτῶν τοῦ Δωδεκαημέρου καθορίζουν καὶ τὸν ὀρθὸ τρόπο ἑορτασμοῦ των.

Πρῶτα - πρῶτα ὁ ἑορτασμός τους γίνεται μὲ ἀπαραίτητη καὶ κυρίαρχη ἀναφορὰ στὸ Πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Δὲν νοεῖται ἑορτασμὸς τῶν ἑορτῶν τοῦ Δωδεκαημέρου χωρὶς ἀναφορὰ στὸν μόνον ἀληθινὸ Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό, ὅπως ὁ ἴδιος ἀποκαλύφθηκε, ὅπως τὸν προφήτευσαν οἱ προφῆτες, ὅπως τὸν κήρυξαν οἱ ἀπόστολοι, ὅπως τὸν γνώρισαν οἱ ἅγιοι καὶ τὸν παρέδωκαν σὲ ἐμᾶς. Χριστούγεννα χωρὶς τὸν ἀληθινὸ Χριστὸ εἶναι, γιὰ νὰ χρησιμοποιήσω μία λαϊκὴ ἔκφραση, σκορδαλιὰ χωρὶς σκόρδο.

Ὕστερα, ὁ ἑορτασμὸς τῶν ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων, σύμφωνα μὲ τὴν Ὀρθόδοξη φιλοσοφία, πρέπει νὰ γίνεται μὲ τὴ σκέψη, τοὺς λόγους καὶ τὶς πράξεις τῶν ἑορταζόντων, ὅλων εὐθυγαμμισμένων μὲ τὸ χριστομίμητο ἦθος, δηλαδή τὸν τρόπο τῆς ζωῆς, ποὺ δίδαξε ὁ Χριστὸς καὶ ἀκολούθησαν οἱ ἅγιοι. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ καθορίζεται ὁ τρόπος βιοτῆς καὶ ἑορτασμοῦ τῶν Χριστιανῶν αὐτὲς τὶς ἡμέρες ἀπὸ τὸ σύνθημα τῶν ἐπικουρείων «φάγωμεν, πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν», ἀλλὰ ἀπὸ τὸν Θεόπνευστο εὐαγγελικὸ λόγο, «τό λοιπόν ἀδελφοί, ὅσα ἐστιν ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα, εἴ τις ἀρετὴ καὶ εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε».

Τέλος, πιὸ συγκεκριμένα, ὁ ἑορτασμὸς τῶν ἑορτῶν τοῦ Δωδεκαημέρου ὀφείλει νὰ γίνεται ὄχι μὲ ἁμαρτωλὰ ξενόφερτα ρεβεγιὸν ἤ μὲ παρατεταμένες κοσμικὲς διασκεδάσεις σὲ νυχτερινὰ κέντρα, ἀλλὰ μὲ τὴν ἐν Πνεύματι λατρεία τῆς Ἐκκλησίας καὶ μὲ ἀποκορύφωμα τὴν συμμετοχὴ στὴν Θεία Λειτουργία καὶ στὸ Μυστήριο τῆς Θείας Κοινωνίας.

Σὲ τὶ μπορεῖ νὰ συγκριθῆ ὁ ἀνυπέρβλητος πλοῦτος τῶν ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων τοῦ Δωδεκαημέρου, ὅπως τῶν Ἀπολυτικίων, «Ἡ Γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως …», «Βασίλειον διάδημα ἐστέφθης ἡ κορυφή …», «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις …», ἤ τῶν τροπαρίων τῶν Καταβασιῶν, «Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε, Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν ἀπαντήσατε, Χριστὸς ἐπὶ γῆς ὑψώθητε …», «Ἀπορεῖ πᾶσα γλῶσσα εὐφημεῖν πρὸς ἀξίαν, ἰλιγγιᾶ δὲ νοῦς καὶ ὑπερκόσμιος, ὑμνεῖν σε Θεοτόκε …», ἤ τοῦ Ἐξαποστειλαρίου, «Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἀνατολὴ ἀνατολῶν, καὶ οἱ ἐν σκότει καὶ σκιᾷ εὕρομεν τὴν ἀλήθειαν. Καὶ γὰρ ἐκ τῆς Παρθένου ἐτέχθη ὁ Κύριος». Αὐτοὶ οἱ ὕμνοι ποὺ δημιουργοῦν κατάνυξη στὴν ψυχή, χαρὰ καὶ εὐφροσύνη πνευματική, … σὲ τὶ μποροῦν νὰ συγκριθοῦν μὲ ἐκεῖνα τὰ φθηνὰ, τὰ ἐξεζητημένα καὶ κακόγουστα πολλὲς φορὲς κοσμικὰ τραγούδια, ποὺ ἀκούγονται στὰ ρεβεγιὸν καὶ στὶς ἄλλες κοσμικές διασκεδάσεις, ἤ τὰ πορνικὰ ἄσματα, ποὺ τραγουδιοῦνται στὰ καρναβάλια στὰ ραγκουτσάρια καὶ στοὺς φανούς, ἀφήνοντας τὶς ψυχὲς τῶν νέων παιδιῶν καχεκτικὲς καὶ ρημαγμένες;

Σέ τί μπορεῖ νά συγκριθῆ ἡ Ὀρθόδοξη Θεία Λειτουργία, ὅπου οἱ πιστοὶ γινόμαστε οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ καὶ συμπολῖται τῶν ἁγίων σέ πανηγύρι τοῦ οὐρανοῦ, ὅπου τρεφόμαστε μὲ τὸ ζωοποιὸ Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ Θεανθρώπου, ὅπου πλημμυρίζει ἡ καρδιά μας ἀπὸ τὴν Θεοποιὸ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὥστε στὸ τέλος νὰ ψάλλουμε, «Εἴδομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον, εὕρομεν πίστιν ἀληθῆ, ἀδιαίρετον Τριάδα προσκυνοῦντες. Αὕτη γὰρ ἡμᾶς ἔσωσεν», … σὲ τὶ μπορεῖ νὰ συγκριθῆ ἡ Ὀρθόδοξη Θεία Λειτουργία μὲ τὶς ὁποιεσδήποτε τελετές – γιορτές τοῦ κόσμου μὲ τὶς ψεύτικες νεράϊδες, τὰ ἄλογα ζῶα, τὰ ξωτικὰ καὶ τοὺς καλικαντζάρους, ποὺ προκαλοῦν ξεκαρδιστικὰ καὶ ἄπρεπα γέλια καὶ ἀφήνουν τὶς ψυχὲς ποὺ τὶς παρακολουθοῦν βαλτωμένες στὶς ψευτοχαρὲς τοῦ αἰσθησιασμοῦ;

Ὁ δικός μας Ὀρθόδοξος πανηγυρισμὸς στὸν ἑορτασμὸ τῶν Χριστουγέννων εἶναι ἐντελῶς ἀλλοιώτικος. Ἡ «γεύση» του δὲν μοιάζει μὲ τὴ γεύση τῶν χαρουπιῶν τῆς μακρυνῆς ἀπὸ τὸ πατρικὸ σπίτι χώρας, ἀλλὰ μὲ τὸ πλούσιο τραπέζι μὲ τὸν μόσχο τὸν σιτευτὸ στὸ πανευφρόσυνο πανηγύρι τοῦ πατρικοῦ σπιτιοῦ καὶ τῆς πατρικῆς ἀγκαλιᾶς. Αὐτὴ ἡ πραγματικότητα καθορίζει καὶ ὅλο τὸ γλέντι καὶ ὅλη τὴν διασκέδαση τῶν Ὀρθοδόξων, ὅπως στὰ παλαιότερα χρόνια, ποὺ μετὰ τὴν Θεία Λειτουργία στὴν αὐλὴ τῆς Ἐκκλησίας ἔστηναν οἱ πρόγονοί μας τὸν χορὸ καὶ διασκέδαζαν ἀληθινά.

Θὰ κλείσω τὴν ὁμιλία αὐτὴ μὲ λόγους τοῦ μεγάλου μας λογοτέχνη καὶ συνειδητοῦ Ὀρθοδόξου, τοῦ Φώτη Κόντογλου: Ἀδέλφια μου, φυλάξτε τά ἑλληνικά συνήθειά μας, γιορτάστε ὅπως γιορτάζανε οἱ πατεράδες σας, καί μή ξεγελιώσαστε μέ τά ξένα κι ἄνοστα πυροτεχνήματα. Οἱ δικές μας οἱ γιορτές ἀδελφώνουν τούς ἀνθρώπους, τούς ἑνώνει ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Μήν κάνετε ἐπιδείξεις. «Εὐφράνθητε ἑορτάζοντες». Ἀκοῦστε τί λένε τά παιδάκια πού λένε τά κάλαντα: «Καί βάλετε τά ροῦχα σας, εὔμορφα ἐνδυθῆτε, στήν ἐκκλησίαν τρέξετε, μέ προθυμίαν μπῆτε, ν’ ἀκούσετε μέ προσοχήν ὅλην τήν ὑμνωδίαν, καί μέ πολλήν εὐλάβειαν τήν Θείαν Λειτουργίαν. Καί πάλιν σάν γυρίσετε εἰς τό ἀρχοντικόν σας, εὐθύς τραπέζι στρώσετε, βάλτε τό φαγητόν σας. Καί τόν σταυρόν σας κάνετε, γευθῆτε, εὐφρανθῆτε. Δῶστε καί κανενός φτωχοῦ ὅστις νά ὑστερῆται».

Ἀρχιμ. Αὐγουστῖνος Γ. Μύρου, Δρ Θ.