ΣΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

(Φιλιπ. 2,5-11)

 

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ἑορτάζει μ᾿ ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο τὶς ἐκκλησιατικές της ἑορτές. Μὲ ὅσα τελοῦνται, ἀναγινώσκονται, ψάλλονται σ᾿ αὐτὲς ἐκφράζεται τὸ Ὀρθόδοξο πνεῦμα, γίνεται ἐμβάθυνση σὲ πτυχὲς τῆς Ὀρθόδοξης πνευματικότητας καὶ ἐπιτυγχάνεται ἡ καλύτερη γνωριμία μὲ τοὺς ἑορταζομένους ἁγίους.

Ἀπαραίτητο μέρος τοῦ ὀρθοδόξου ἑορτασμοῦ εἶναι ἡ τέλεση τοῦ Μυστηρίου τῆς Εὐχαριστίας, δηλαδὴ τῆς Θείας Λειτουργίας. Βασικὰ δὲ στοιχεῖα τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι τὰ δύο ἀναγνώσματα, ἤτοι τὸ ἀποστολικὸ καὶ τὸ εὐαγγελικό, τὰ ὁποῖα μᾶς μεταφέρουν τὴν ζωντανὴ ἐμπειρία ποὺ εἶχαν οἱ θεωμένοι ἀπόστολοι γιὰ τὸν Θεὸ καὶ σχετίζονται μὲ τὰ θέματα καὶ τὰ πρόσωπα τῆς ἑορτῆς.

Στὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου τὸ Ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα εἶναι ἕνα μικρὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν πρὸς Φιλιππησίους ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Ὁ κύριος στόχος τοῦ ἀποστόλου σ᾿ αὐτὴν τὴν ἐπιστολὴ εἶναι νὰ καταπολεμήση τὸ πάθος τοῦ ἐγωϊσμοῦ καὶ τῆς διχόνοιας στοὺς χριστιανοὺς τῶν Φιλίππων. Ἢ ἀντίθετα, νὰ στερεώση τοὺς χριστιανοὺς τῆς πρώτης μακεδονικῆς Ἐκκλησίας στὴν ταπείνωση καὶ στὴν ἑνότητα. Αὐτὸ τὸ στερέωμα γίνεται μὲ τὴν καλλιέργεια τοῦ γνησίου ἐκλησιαστικοῦ φρονήματος.

Τί σημαίνει φρόνημα; Σταθερὴ καὶ ἀμετακίνητη προσήλωση σὲ κάποια πίστη, σὲ κάποιον τρόπο σκέψεως καὶ ζωῆς. Καὶ ἐδῶ συγκεκριμένα στὸν τρόπο σκέψεως καὶ ζωῆς ποὺ ἀποκαλύπτει ὁ Θεὸς καὶ κηρύττει ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ἑνότητα. Καὶ γιὰ νὰ μὴν μένη ὁ ἀπόστολος στὴ θεωρία, γιὰ νὰ δείξη στὴν πράξη ποιὸ εἶναι αὐτὸ τὸ φρόνημα, ἀναφέρεται στὸ παράδειγμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. «Τοῦτο γὰρ φρονείσθω ἐν ὑμῖν, ὃ καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ».

Καὶ ποῦ φαίνεται τὸ ταπεινὸ φρόνημα τοῦ Χριστοῦ; Στὴν κένωση. «Ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ᾿ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος».

Τί σημαίνει “κένωση”; Ἄδειασμα ἀπὸ κάτι ποὺ περιέχει ἕνα δοχεῖο. Ἄδειασμα ἀπὸ κάτι πολύτιμο καὶ τιμητικὸ ποὺ ἔχει κάποιος ἄνθρωπος (ἀξίωμα, δόξα, τιμή). Καὶ μετὰ ταπείνωση.

Γιὰ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ κένωση εἶναι τὸ γεγονὸς ὅτι καταδέχθηκε νὰ γίνη ἀπὸ τέλειος Θεὸς καὶ τέλειος ἄνθρωπος. Καὶ τὸ ἔκανε αὐτὸ γιὰ νὰ προσλάβη τὴν ἀνθρώπινη φύση, ποὺ ἔχει ἀρρωστήσει, γιὰ νὰ τὴν θεραπεύση μ᾿ αὐτὸν τὸν μοναδικὸ τρόπο. Εἶναι ὡσὰν ἕνας ἄνθρωπος ἐπιστήμονας νὰ γίνεται σκουλήκι, γιὰ νὰ θεραπεύση τὰ σκουλήκια ἀπὸ μία ἀνίατη ἀρρώστεια.

Καὶ βέβαια, ἡ κένωση αὐτὴ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ εἶχε τὶς συνέπειές της. Ὁ Θεὸς πατὴρ τίμησε καὶ δόξασε τὸν Υἱό του, ὅσο δὲν μπορεῖ ἀνθρώπινος νοῦς νὰ φαντασθῆ. «Διὸ καὶ ὁ Θεὸς ὑπερύψωσε καὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσεται, ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ πατρός».

Αὐτὸς ὅμως ὁ ἀνυπέρβλητος δοξασμὸς ἐπεκτείνεται καὶ σὲ μᾶς, στὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδὴ μὲ τὸ Βάπτισμα ἔχουμε ἑνωθῆ μὲ τὸν Χριστὸ καὶ γίναμε μέλη τοῦ δικοῦ του Σώματος. Ὅταν τιμᾶται καὶ δοξάζεται ὁ Χριστὸς τιμᾶται καὶ δοξάζεται καὶ τὸ σῶμα του, καὶ ἑπομένως καὶ ὅλα τὰ μέλη του.

Τί σχέση ὅμως ἔχει αὐτὸ τὸ ἀνάγνωσμα μὲ τὸ πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, μὲ τὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεώς της; Αὐτὸ εὔκολα τὸ συμπεραίνουμε, ἐὰν ἐξετάσουμε τὴν σχέση τῆς Παναγίας μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό.

1. Ἡ Παναγία ὑπῆρξε ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὡς ἐκπρόσωπος ὁλοκλήρου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἡ κύρια συνεργὸς στὴν κένωση τοῦ Χριστοῦ. Ἡ κένωση τοῦ Χριστοῦ ἔγινε μὲ τὴν ἐνανθρώπησή του, μὲ τὴν ἐν Πνεύματι ἁγίῳ κυοφορία καὶ γέννησή του ἀπὸ τὴν Παναγία. Ἡ Παναγία ἔγινε ἡ κλῖμαξ, γιὰ νὰ καταβῆ ὁ Θεὸς ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ καὶ ὕστερα νὰ ἀναβῆ ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό. Ἡ Παναγία ἔγινε ἡ πύλη ἡ κεκλεισμένη, γιὰ νὰ περάση στὸν κόσμο τοῦτο ὁ σωτήρας Θεός. Μελετώντας κανεὶς τὰ γεγονότα τῆς θείας Οἰκονομίας δὲν μπορεῖ νὰ νοήση τὴν σωτήρια κένωση τοῦ Χριστοῦ χωρὶς τὴν Παναγία.

2. Ἡ Παναγία συμμετεῖχε σὲ ὅλα τὰ γεγονότα τῆς κενώσεως, τῆς ταπεινώσεως τοῦ Χριστοῦ στὸν ἐπίγειο βίο του. Ἦταν μαζί του στὶς πολλὲς καὶ ταπεινωτικὲς ταλαιπωρίες ἀμέσως μετὰ τὴν γέννησή του στὸ παχνὶ τοῦ σταύλου, στὸν διωγμὸ τοῦ Ἡρώδη, στὴν φυγὴ στὴν Αἴγυπτο. Ἡ Παναγία ἦταν δίπλα του στὸ μεγάλωμά του στὴν κακόφημη Ναζαρέτ, ἐκεῖ ὅπου τὸν ταπείνωναν οἱ θεωρούμενοι ἀδελφοί του καὶ οἱ ἄλλοι συγχωριανοί του μὲ τὴν περιφρόνηση καὶ τὴν τέλεια ἀπαξίωσή του. Ἡ Παναγία παρακολουθοῦσε ἀπὸ κοντὰ ὅλες τὶς ταπεινωτικὲς ἐπιθέσεις ἀπὸ τοὺς Γραμματεῖς, τοὺς Φαρισαίους καὶ τοὺς ἀρχιερεῖς τοῦ Ἰσραήλ, οἱ ὁποῖοι καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς δημόσιας δράσης του τὸν κατηγοροῦσαν, τὸν συκοφαντοῦσαν, τὸν εἰρωνεύονταν, τὸν ἐπιβουλεύονταν, τὸν καταδίωκαν. Ἡ Παναγία βρέθηκε κοντὰ καὶ συνέπασχε μὲ τὸν Υἱόν της σὲ ὅλες τὶς ἀτιμωτικὲς πράξεις τῶν Ἰουδαίων, ἀπὸ τὴν σύλληψή του μέχρι καὶ τὸν θάνατό του. Εἶδε νὰ τὸν δικάζουν καὶ νὰ τὸν καταδικάζουν ὡς κακοῦργο, νὰ τὸν ἐμπαίζουν οἱ στρατιῶτες μὲ τὴν χλαμύδα καὶ τὸ ἀκάνθινο στεφάνι, νὰ τὸν καρφώνουν ἐπάνω στὸν ξύλινο σταυρό, νὰ τὸν ποτίζουν χολὴ καὶ ξύδι, νὰ τὸν φτύνουν, νὰ τὸν κεντοῦν μὲ τὴν λόγχη.

Κοντὰ στὸν Χριστὸ ἡ Παναγία ἔζησε μὲ πραγματικὴ συμμετοχὴ ὅσο κανεὶς ἄλλος τὴν κένωση, τὴν ταπείνωση τοῦ Χριστοῦ. Καὶ στὸ τέλος πέρασε καὶ ἡ ἴδια ἀπὸ τὸν θάνατο, τὸ ἔσχατο σημεῖο τῆς κενώσεως. Μὲ ὅλα αὐτὰ ἔγινε ἡ Παναγία ὑπηρέτρια στὸ μεγάλο γεγονὸς τῆς κενώσεως τοῦ Χριστοῦ. Μ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο, μὲ τὴν γνήσια, τὴν ἀνεπιτήδευτη ταπείνωσή της, ἔγινε ἡ καλύτερη συνεργάτρια τοῦ Θεοῦ στὸ κοσμοσωτήριο ἔργο του.

Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς τὴν τίμησε καὶ τὴν ὑπερύψωσε στὴν πρώτη θέση στὸ πνευματικὸ στερέωμα τῶν ἁγίων. Εἶναι ἡ πρώτη ἀπὸ ὅλους τοὺς ἁγίους, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, Παναγία. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἐμεῖς τὴν ὑμνοῦμε καὶ τὴν δοξάζουμε μὲ τὶς γιορτὲς καὶ τοὺς ὕμνους, ἐπαληθεύοντας γιὰ αἰῶνες τώρα τὴν ἴδια τὴν δική της προφητεία, «Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί».

 

Ἀρχιμ. Αὐγουστῖνος Μύρου