Ἀρχιμ. Αὐγουστίνου Γ. Μύρου "Οἱ Ἅγιοι ὡς παιδαγωγοί"

 

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ

 

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας εἶναι Ἐκκλησία τῶν ἁγίων. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἔχει ἀπαραίτητα στὸ Σῶμα της ἁγίους. Δὲν ὑπάρχει ἀληθινὴ Ἐκκλησία χωρὶς ἁγίους.

Πρῶτος ἅγιος μὲ ἀπόλυτη ἁγιότητα εἶναι αὐτὸς ὁ θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος τοῦ οἰκοδομήματος καὶ ἡ κεφαλὴ τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Κοντὰ στὸν Χριστό, ἅγιοι εἶναι ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ συνδέθηκαν μὲ τὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, καθάρισαν τὸν ἑαυτό τους μὲ τὴν ἀποδοχὴ τῆς θείας χάριτος, ἁγιάσθηκαν μὲ τὴν ἁγιότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ παρέμειναν στὸν ἁγιασμὸ αὐτὸ μέχρι τὸ τέλος τοῦ βίου τους.

Ὁ προφητάναξ Δαυῒδ ὀνομάζει ὅλους αὐτοὺς φίλους τοῦ Θεοῦ. «Ἐμοὶ δὲ λίαν ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου, ὁ Θεός» (Ψα 138,17). Ὁ θεόπνευστος αὐτὸς λόγος τοῦ Ψαλτηρίου μᾶς βεβαιώνει πὼς εἶναι θέλημα Θεοῦ, οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἀληθινὰ ἀγαποῦν τὸν Θεό νὰ τιμοῦν καὶ τοὺς ἁγίους τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τιμᾶ ὅλους τοὺς ἁγίους της. Ὅλες οἱ ἡμέρες τοῦ χρόνου εἶναι ἀφιερωμένες στὴν μνήμη ἑνὸς καὶ περισσοτέρων ἁγίων.

Ὅμως τὸ πλῆθος τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας εἶναι πολὺ μεγάλο. Ὅπως γνωρίζουμε, μόνον οἱ ἅγιοι μάρτυρες τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων, τῆς περιόδου τῶν μεγάλων διωγμῶν ἐναντίον τῶν χριστιανῶν, εἶναι περισσότεροι ἀπὸ ἕνδεκα ἑκατομμύρια. Ὁ ἀριθμὸς τῶν ἁγίων αὐξήθηκε μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου, καὶ θὰ συνεχίση νὰ αὐξάνεται μέχρι τὴν συντέλεια τῶν αἰώνων, διότι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ποτὲ δὲν θὰ παύση νὰ γεννᾶ ἁγίους. Ἐπὶ πλέον, οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ἁγίους εἶναι ἄγνωστοι. Γιὰ νὰ τιμηθοῦν καὶ αὐτοὶ οἱ ἄγνωστοι ἅγιοι, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὥρισε τὴν πρώτη Κυριακὴ μετὰ τὴν Κυριακὴ τῆς Πεντηκοστῆς ὡς ἑορτὴ πάντων, ὅλων τῶν ἁγίων.

Ὅμως τοὺς ἁγίους πάντοτε τοὺς τιμοῦμε, πάντοτε τοὺς ἔχουμε κοντά μας, καὶ πάντοτε τοὺς χρειαζόμαστε γιὰ νὰ μᾶς παιδαγωγοῦν. Γι᾿ αὐτὴν τὴν παιδαγωγική τους ἰδιότητα θὰ δοῦμε τί λένε παλαιοὶ καὶ νεώτεροι πατέρες.

Θὰ ξεκινήσουμε ἀπὸ τὸν ἅγιο Χρυσόστομο.

«Ὑπάρχει συνήθεια στοὺς ζωγράφους, ὅταν πρόκειται νὰ ζωγραφίσουν μία παρόμοια εἰκόνα κάποιου, νὰ βάζουν νὰ κάθονται κοντά τους μία καὶ δύο καὶ τρεῖς ἡμέρες ἐκείνους, τοὺς ὁποίους πρόκειται νὰ ζωγραφίσουν, ὥστε, παρατηρώντας συνεχῶς τὴν ὄψη τους, νὰ διατηρήσουν μὲ ἀπόλυτη ἀκρίβεια τὴ μορφή τους. Ἐπειδὴ λοιπὸν κι ἐμεῖς τώρα πρόκειται νὰ ζωγραφίσουμε, ὄχι εἰκόνα σωματικῆς μορφῆς, ἀλλὰ κάλλος ψυχῆς καὶ νοητὴ ὀμορφιά, καὶ σήμερα στρέφοντας ὅλοι πρὸς τὸν Δαυῒδ τὴν προσοχή, ἂς ἀποτυπώσετε τὴν ὀμορφιὰ τοῦ ἐνάρετου ἐκείνου ἀνθρώπου στὶς δικές σας ψυχές, ὅπως καὶ τὴν πραότητα, τὴν ἡμερότητα, τὴν μεγαλοψυχία καὶ ὅλη τὴν ἄλλη ἀρετή του. Γιατί, ἂν οἱ εἰκόνες τοῦ σώματος φέρνουν κάποια παρηγοριὰ σ᾿ ἐκείνους ποὺ τὶς βλέπουν, πολὺ περισσότερο οἱ εἰκόνες τῆς ψυχῆς. Καὶ ἐκεῖνες μὲν δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὶς βλέπουμε παντοῦ, ἀλλὰ εἶναι ἀνάγκη νὰ εἶναι τοποθετημένες συνεχῶς στὸν ἴδιο τόπο, αὐτὴ ὅμως, τὴν πνευματικὴ εἰκόνα, τίποτε δὲν σὲ ἐμποδίζει νὰ τὴν μεταφέρης ὅπου θέλεις. Ἀφοῦ λοιπὸν τὴν ἐναποθέσεις στὸ ἄδυτο θησαυροφυλάκιο τῆς διανοίας σου, ὁπουδήποτε κι ἂν βρίσκεσαι, θὰ μπορῆς νὰ τὴν ἀτενίζης συνεχῶς καὶ νὰ καρπώνεσαι μεγάλη ὠφέλεια ἀπ᾿ αὐτή. Καὶ ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ἄρρωστα τὰ μάτια τους, κρατώντας σφουγγάρια καὶ κομμάτια ἀπὸ φορέματα χρώματος γαλάζιου καὶ κοιτάζοντας συνέχεια σ᾿ αὐτά, αἰσθάνονται κάποια ἀνακούφιση ἀπὸ τὴν ἀρρώστια τους ἀπὸ τὸ χρῶμα ἐκεῖνο, ἔτσι κι ἐσύ, ἂν ἔχης τὴν εἰκόνα τοῦ Δαυῒδ μπροστὰ στὰ μάτια σου, καὶ ἀτενίζης συνεχῶς σ᾿ αὐτή, κι ἂν ἀκόμη ἄπειρες φορὲς σὲ ἐνοχλῆ ὁ θυμὸς καὶ σοῦ σκοτίζη τὸ μάτι τοῦ νοῦ, βλέποντας πρὸς ἐκεῖνον ποὺ εἶναι τὸ ὑπόδειγμα τῆς ἀρετῆς, θὰ ἀποκτήσης πλήρη τὴν ὑγεία καὶ καθαρὴ τὴν εὐσέβεια.

Πολλοὶ ἅγιοι, ὅπως οἱ Ἀπόστολοι, ὄχι μόνον δὲν ἐγνώριζαν τὴν ρητορικὴ τέχνη, ἀλλὰ εἶχαν ἄγνοια καὶ αὐτῶν τῶν γραμμάτων. Παρ᾿ ὅλα αὐτὰ καὶ στὰ ἴδια τὰ γράμματα ὑπερίσχυσαν μὲ τόση ἄνεση ἐκείνων ποὺ ὑπερεῖχαν στὴν ρητορικὴ τέχνη, ὥστε οἱ κατὰ κόσμον σοφοὶ νὰ ἀποδειχθοῦν κατώτεροι καὶ ἀπὸ ἀνόητα παιδιά. Γιατί, ὅταν ἡ πειθὼ στηρίζεται στὴ δύναμη τοῦ λόγου καὶ οἱ μὲν φιλόσοφοι δὲν μποροῦν νὰ νικήσουν οὔτε ἕναν τύραννο, οἱ δὲ ἀγράμματοι καὶ ἄσημοι ἐπιστρέφουν στὴν πίστη ὅλη τὴν οἰκουμένη, εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι οἱ ἅγιοι, αὐτοὶ οἱ ἀγράμματοι καὶ ἄσημοι, ὑπερισχύουν στὴν σοφία, καὶ ὄχι οἱ φιλόσοφοι ποὺ σπούδασαν μὲ ἀκρίβεια καὶ τὰ γράμματα καὶ τὴν ρητορικὴ τέχνη. Ἔτσι, ἡ πραγματικὴ σοφία καὶ ἡ ἀληθινὴ μόρφωση, δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρὰ ἡ πίστη καὶ ὁ σεβασμὸς στὸν Θεό.

Κι ἂς μὴ νομίζει κανείς, σημειώνει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, ὅτι μὲ αὐτὰ ποὺ λέγω εἰσηγοῦμαι νὰ μένουν τὰ παιδιὰ ἀμόρφωτα. Ὄχι. Ἄλλὰ ἂν κάποιος μπορῆ νὰ διαθέση τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴ μόρφωση τῶν παιδιῶν, δὲν θὰ ἤθελα νὰ τὸν ἐμποδίσω νὰ τὸ πράξη καὶ αὐτὸ μὲ περίσσεια. Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς, ὅταν κλονίζονται τὰ θεμέλια καὶ κινδυνεύη νὰ πέση ὁλόκληρο τὸ σπίτι καὶ ἡ οἰκοδομή, εἶναι δεῖγμα μωρίας καὶ παραφροσύνης νὰ τρέχη κανεὶς σ᾿ ἐκείνους ποὺ κάνουν τὰ ἐπιχρίσματα καὶ ὄχι στοὺς οἰκοδόμους, ἔτσι πάλι, εἶναι μάταια φιλονεικία νὰ ἐμποδίζουμε κάποιον ποὺ θέλει νὰ σοβατίση τὸ σπίτι του, τοῦ ὁποίου οἱ τοῖχοι εἶναι ἀσφαλεῖς καὶ στερεοί.

Στὴν περίπτωση τῶν ἁγίων ὄχι μόνον τὰ λόγια τους αὐτά, οὔτε οἱ διδασκαλίες καὶ οἱ συμβουλές τους, ἀλλὰ καὶ ἡ ὑπόλοιπη συμπεριφορά τους θὰ μποροῦσε νὰ γίνη σ᾿ ἐκείνους ποὺ προσέχουν διδασκαλία εὐσεβοῦς ζωῆς. Σκέψου, πόσο μεγάλο πράγμα ἦταν νὰ δῆ κανεὶς τὸν Παῦλο νὰ δειπνῆ καὶ νὰ ἐλέγχη καὶ νὰ παρακαλῆ καὶ νὰ προσεύχεται καὶ νὰ δακρύζη καὶ νὰ βγαίνη καὶ νὰ μπαίνη στὸ σπίτι.

Ὄχι μόνον ἡ διδασκαλία καὶ ἡ παραίνεση καὶ ἡ συμβουλή, ἀλλὰ καὶ ἡ ἴδια ἡ ἐξωτερικὴ ἐμφάνιση τῶν ἁγίων προξενοῦσε πολλὴ εὐχαρίστηση καὶ ὠφέλεια.

Ἀπὸ τὴν διδασκαλία μὲ τὰ λόγια εἶναι πολὺ πιὸ ἀκριβὴς καὶ πολὺ πιὸ ἀξιόπιστη ἡ διδασκαλία μὲ τὰ ἔργα. Γιατὶ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει νὰ παρουσιάση ἔργα, καὶ ὅταν σιωπᾶ καὶ ὅταν εἶναι ἀθέατος, μπορεῖ νὰ διδάσκη, ἄλλους μὲν μὲ τὴν θέα, ἄλλους δὲ μὲ τὴν ἀκρόαση, καὶ θὰ ἀπολαύση μεγάλη εὔνοια ἀπὸ τὸν Θεὸ ὄχι μόνον γιὰ τὴν δική του ἀρετή, ἀλλὰ καὶ γιατὶ συντελεῖ στὸ νὰ δοξασθῆ ὁ Κύριός του διὰ μέσου αὐτῶν ποὺ βλέπουν τὸ καλό του παράδειγμα. Αὐτὸς μὲ ἄπειρες γλῶσσες καὶ μὲ πολλὰ στόματα θὰ προσφέρη τὶς εὐχαριστίες καί τοὺς ὕμνους στὸν Θεὸ τῶν ὅλων. Γιατὶ ὄχι μόνον ἐκεῖνοι ποὺ εἶναι γνωστοί του καὶ μάρτυρες τῆς ζωῆς του θὰ θαυμάσουν καὶ αὐτὸν καὶ τὸν Κύριό του, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνοι ποὺ δὲν τὸν γνωρίζουν, μαθαίνουν ὅμως ἀπὸ ἄλλους, κι ἐκεῖνοι ποὺ μένουν μακριὰ κι ἐκεῖνοι ποὺ ζοῦν σὲ μακρινὴ ξένη χώρα, καὶ ὄχι μόνον φίλοι, ἀλλὰ καὶ ἐχθροὶ θὰ σεβαστοῦν τὴν ὑπερβολική του ἀρετή. Γιατὶ τόσο μεγάλη εἶναι ἡ δύναμη τῆς ἀρετῆς, ὥστε νὰ κλείνη τὰ στόματα καὶ αὐτῶν ποὺ τὴν πολεμοῦν καὶ νὰ φιμώνη τὴν γλώσσα τους. Καὶ ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ἄρρωστα μάτια δὲν τολμοῦν νὰ ἀτενίσουν τὶς ἡλιακὲς ἀκτίνες ποτέ, ἔτσι οὔτε ἡ κακία θὰ μπορέση ποτὲ νὰ ἀτενίση τὴν ἀρετή, ἀλλὰ θὰ ὑποχωρήση καὶ θὰ στρέψη τὰ νῶτα καὶ θὰ ὁμολογήση τὴν ἧττα. Ἐπειδὴ λοιπὸν εἴμαστε πεπεισμένοι γι᾿ αὐτό, ἂς καταγινόμαστε μὲ τὴν ἀρετὴ καὶ ἂς ρυθμίζουμε τὴν ζωή μας μὲ ἀσφάλεια καὶ ἂς φροντίζουμε νὰ ἀπέχουμε καὶ ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ θεωροῦνται μικρὰ καὶ ἀσήμαντα ἁμαρτήματα, εἴτε μὲ λόγια εἴτε μὲ πράξεις.

Νὰ ἐπισκέπτεσαι, μὲ σκοπὸ νὰ διδαχθῆς, ἁγίους ἄνδρες, τοὺς πραγματικὰ ἁγίους, ποὺ ζοῦν μόνιμα στὶς ἐρημιές... Εἶναι λιμάνι γεμάτο γαλήνη. Εἶναι σὰν τοὺς φάρους, ποὺ τοποθετημένοι στὴν εἴσοδο τῶν λιμανιῶν, φωτίζουν ἀπὸ ψηλὰ ἐκείνους ποὺ ἔρχονται ἀπὸ μακριὰ καὶ προσελκύουν ὅλους ἀνεξαιρέτως πρὸς τὴν δική τους γαλήνη, μὴ ἀφήνοντας νὰ ναυαγήσουν ἐκείνους ποὺ προσβλέπουν σ᾿ αὐτούς, μὴ ἀφήνοντας νὰ ζοῦν στὸ σκοτάδι ἐκείνους ποὺ ἔχουν στραμμένα πρὸς τὰ ἐκεῖ τὰ βλέμματά τους... Πήγαινε στὶς σκηνὲς τῶν ἁγίων. Ὅταν καταφεύγης σὲ μοναστήρι ἁγίου ἀνθρωπου, εἶναι σὰν νὰ πηγαίνης ἀπὸ τὴν γῆ στὸν οὐρανό. Δὲν βλέπεις ἐκεῖ ὅσα βλέπεις στὸ σπίτι· εἶναι ἀπὸ ὅλα καθαρὴ ἡ συνοδεία ἐκείνη· ἐπικρατεῖ πολλὴ σιγὴ καὶ ἡσυχία· δὲν ὑπάρχει ἐκεῖ τὸ δικό μου καὶ τὸ δικό σου. Ἂν μείνης ἐκεῖ καὶ μία μόνον ἡμερα, ἢ καὶ δεύτερη, τότε θὰ αἰσθανθῆς περισσότερο τὴν πνευματικὴ ἀγαλλίαση.

Ἡ ἀρετὴ τῶν ἁγίων μοιάζει μὲ ἕνα θησαυρό, ποὺ ἔχει μεγάλη καὶ ἀνυπολόγιστη ἀξία. Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς, ἂν κάποιος μπορέση νὰ πάρη ἔστω καὶ ἕνα μικρὸ μέρος ἀπὸ αὐτὸν τὸν θησαυρό, γίνεται πολὺ πλούσιος, τὸ ἴδιο θὰ δῆ κανεὶς νὰ γίνεται καὶ μὲ τὴν ἀρετὴ τοῦ πατριάρχη Ἀβραάμ... Καὶ ὅπως ἀκριβῶς ἀπὸ μία πηγὴ ποὺ ἀναβλύζουν πλούσια νερά, κι ἂν ὅλοι ἀντλοῦν, δὲν λιγοστεύουν τὰ νερὰ ποὺ τρέχουν ἀπ᾿ αὐτή, ἀλλὰ ἀντίθετα ὅσο περισσότεροι εἶναι οἱ ἀντλοῦντες, τόσο πλουσιώτερα ἀναβλύζουν τὰ νερὰ ἀπὸ τὴν φυσικὴ πηγή τους, τὸ ἴδιο βλέπουμε νὰ συμβαίνη καὶ μὲ τὸν θαυμάσιο αὐτὸν πατριάρχη. Γιατὶ πόσοι, ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ γεννήθηκε μέχρι σήμερα, δὲν ἀντλοῦν ἀπὸ τὴν πηγὴ τῶν κατορθωμάτων του, καὶ ὄχι μόνον δὲν ἐξαντλήθηκαν τὰ νερά, ἀλλὰ ὅλο καὶ περισσότερο ἀναβλύζει ὁ θησαυρὸς τῶν ἀρετῶν του; Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι μία χρυσὴ ἁλυσίδα, ἔτσι ἀκριβῶς καλοβαλμένη θὰ δοῦμε νὰ βρίσκεται στὴν Ἁγία Γραφὴ ἡ διήγηση τῶν ἀρετῶν του καὶ κάθε φορὰ θὰ δοῦμε πρῶτα μὲν αὐτὸς νὰ δείχνη τὴν εὐσέβειά του καὶ ἔπειτα ἀμέσως νὰ ἔρχεται ἡ ἀμοιβὴ τοῦ Θεοῦ».

Ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, ἀπὸ τοὺς συγχρόνους ἁγίους τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας, ἐμβαθύνει πολὺ στὴν παιδαγωγικὴ δύναμη τῶν Ἁγίων.

«Ἡ παιδεία, λέγει, εἶναι προβολὴ τῆς ἁγιότητος. Μόνον ὁ ἁγιασθεὶς ἄνθρωπος δύναται νὰ ἁγιάζῃ καὶ ἄλλους· μόνον γενόμενος αὐτὸς φῶς δύναται νὰ φωτίζῃ τοὺς ἄλλους. Τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Θεανθρώπου συγκεντρώνει τὰ πάντα εἰς τὸν προσωπικὸν ἀγῶνα καὶ τὴν ἄσκησιν· τὰ πάντα ἀρχίζουν ἀπὸ τὸ ἴδιον τὸ πρόσωπον τοῦ ἀνθρώπου: σωζόμενος ὁ ἄνθρωπος σώζει ἀπαραιτήτως καὶ τοὺς ἄλλους γύρω του· φωτιζόμενος φωτίζει καὶ τοὺς ἄλλους. Αὐτὴ εἶναι ἡ εὐαγγελικὴ ὁδός, ἡ ἐφαρμοζομένη πιστῶς εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν, φυλασσομένη καὶ διαφυλαχθεῖσα εἰς αὐτή. Ἰδοὺ πῶς τὴν χαράσει, ὡς ἄλλος υἱὸς τῆς βροντῆς, ὁ μέγας ἅγιος καὶ διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ φωστὴρ τῆς οἰκουμένης, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: “Καθαρθῆναι δεῖ πρῶτον, εἶτα καθᾶραι· σοφισθῆναι, καὶ εἶτα σοφίσαι· γενέσθαι φῶς, καὶ φωτίσαι· ἐγγίσαι Θεῷ, καὶ προσαγαγεῖν ἄλλους· ἁγιασθῆναι, καὶ ἁγιάσθαι”.

Κατὰ τὸ θέλημα τῆς Θείας Πρόνοιας ἡμεῖς ζῶμεν ἐπὶ τῆς γεωγραφικῆς καὶ θρησκευτικῆς διασταυρώσεως τῆς Ἀνατολῆς καὶ τῆς Δύσεως. Διὰ τοῦτο, ἴσως εὑρισκόμεθα συχνὰ εἰς βασανιστικὸν ἀδιέξοδον. Ἔχετε παρατηρήσει πῶς εἰς τὴν ὀρθόδοξον ψυχήν μας δὲν ἀνταποκρίνεται ἡ ὀρθολογιστικο-σχολαστικὴ παιδεία τῆς ρωμαιοκαθολικῆς καὶ προτεσταντικῆς Εὐρώπης; Τοῦτο κατοπτρίζεται σαφῶς εἰς τὴν ἰδεολογικὴν καὶ ἠθικὴν περιπλάνησιν τοῦ μεγαλυτέρου μέρους τῶν διανοουμένων μας. Αὐτοὶ ἔχουν ἀποξενωθῆ ἀπὸ τὸν ὀρθόδοξον λαόν μας, ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, καὶ διὰ τοῦτο ἔχουν χάσει τὴν ὀρθόδοξον αἴσθησιν καὶ τὸν ὀρθόδοξον προσανατολισμὸν εἰς τὰ βασικὰ προβλήματα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου. Ἡ παιδεία κατὰ τὸ πρότυπον τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Διαφωτισμοῦ ποτὲ δὲν δύναται νὰ εἶναι παιδεία δι᾿ ἡμᾶς. Ἡ ὀρθόδοξος αἴσθησις καὶ ἡ ὀρθόδοξος συνείδησις παραδέχεται καὶ ἀναγνωρίζει μόνον τοὺς ἁγίους ὡς παιδαγωγοὺς καὶ διδασκάλους καὶ μόνον τὴν ἁγιότητα ὡς φωτισμὸν καὶ ὡς ἀληθινὴν παιδεία. Εἶναι πολὺ βαθειὰ ἡ πεῖνα καὶ ἡ δίψα τῆς ψυχῆς μας, βαθυτέρα ἀπὸ ὅτι νομίζουν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς διανοουμένους μας, καὶ κανεὶς δὲν δύναται νὰ τὴν ἱκανοποίησῃ ἐκτὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγίων Του».

Σκοπὸς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νὰ μᾶς δείξη ἔμπρακτα πῶς μποροῦμε καὶ ἐμεῖς νὰ φθάσουμε στὸν κύριο στόχο τοῦ βίου μας, ποὺ εἶναι ὁ ἁγιασμὸς καὶ ἡ θέωση. Αὐτὸ τὸ ἐπιτυγχάνει, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, μὲ τὴν συναναστροφὴ τῶν ἁγίων. Γι᾿ αὐτὸ καταγράφει καὶ δημοσιεύει τοὺς βίους τους. Γι᾿ αὐτὸ διαβάζει τὸ συναξάρι τους στὸν Ὄρθρο καὶ ψάλλει τὰ ἀπολυτίκιά τους σὲ ὅλες τὶς Ἀκολουθίες.

Οἱ βίοι τῶν ἁγίων διατηροῦν καὶ παραδίδουν ζωντανὴ τὴν ἀληθινὴ Πίστη τοῦ Χριστοῦ. Ὅλες οἱ ἀλήθειες ποὺ ἀποκάλυψε ὁ Χριστός βιώθηκαν ἀπὸ τοὺς ἁγίους στὴν καθημερινή τους ζωὴ. Οἱ ἀλήθειες γιὰ τὴν Ἁγία Τριάδα, γιὰ τὴν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιὰ τὸν θάνατο καὶ τὴν ἀνάστασή του, γιὰ τὴν ἄκτιστη θεία χάρη, γιὰ τὴν κόλαση καὶ τὸν παράδεισο, εἶναι τόσο στερεωμένες μέσα στοὺς ἁγίους, ὥστε προτιμοῦν νὰ πεθάνουν μὲ βασανιστήρια, παρὰ νὰ τὶς ἀπαρνηθοῦν.

Οἱ βίοι τῶν ἁγίων μᾶς παραδίδουν τὸ γνήσιο ἐκκλησιαστικὸ ἦθος, τὸν Ὀρθόδοξο τρόπο ζωῆς. Μᾶς μαθαίνουν ὅτι οἱ πηγὲς τῶν ἀληθινῶν ἀρετῶν εἶναι τὰ ἅγια Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, διότι μὲ τὴν θεία χάρη ποὺ πηγάζει ἀπὸ αὐτὰ τρέφονται καὶ αὐξάνουν. Μᾶς δείχνουν τὸν σωστὸ δρόμο γιὰ τὴν σωτηρία καὶ τὰ κατάλληλα φάρμακα γιὰ τὴν θεραπεία τῶν παθῶν. Ὅπως χαρακτηριστικὰ γράφει πάλι ὁ μακαριστὸς π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, «Οἱ βίοι τῶν ἁγίων δείχνουν πολλούς, ἀλλὰ πάντοτε σίγουρους δρόμους σωτηρίας, φωτισμοῦ, ἁγιασμοῦ, μεταμορφώσεως,... θεώσεως. Δείχνουν ὅλους τοὺς τρόπους μὲ τοὺς ὁποίους ἡ ἀνθρώπινη φύση κατανικᾶ τὴν ἁμαρτία, τὴν κάθε ἁμαρτία· νικᾶ τὸ πάθος, τὸ κάθε πάθος· νικᾶ τὸν θάνατο, τὸν κάθε θάνατο· νικᾶ τὸν δαίμονα, τὸν κάθε δαίμονα. Ἐδῶ, στοὺς βίους τῶν ἁγίων βρίσκεται τὸ φάρμακο γιὰ κάθε ἁμαρτία, κάθε πάθος, κάθε θάνατο καὶ κάθε δαίμονα... Πῶς γίνεται κάποιος ἀπὸ ἁμαρτωλὸς δίκαιος; Νά, ἔχουμε ἕνα πλῆθος ἀπὸ συγκλονιστικὰ παραδείγματα μέσα στοὺς βίους τῶν ἁγίων! Πῶς μπορεῖ κάποιος ἀπὸ ληστής, πόρνος, μοιχός, μέθυσος, ἄσωτος, φονιάς νὰ γίνη ἅγιος; Καὶ γι᾿ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις θὰ βροῦμε πάμπολλα παραδείγματα ἐδῶ. Ἐπίσης ἀπὸ ἕνα φίλαυτο, ἰδιοτελῆ, ἄθεο, ὑπερήφανο, φιλάργυρο, ἐμπαθῆ, διεφθαρμένο, κακοῦργο, πονηρό, ὕπουλο, φθονερό, κενόδοξο, κακοήθη, ἅρπαγα καὶ ἀνελεήμονα, πῶς εἶναι δυνατὸν κάποιος νὰ γίνη ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ; Καὶ πάλι οἱ βίοι τῶν ἁγίων θὰ μᾶς τὸ δείξουν καὶ θὰ μᾶς τὸ ἐξηγήσουν».

Ἡ κλήση τοῦ Θεοῦ σὲ ὅλους μας τοὺς πιστοὺς εἶναι νὰ ἁγιασθοῦμε, ὅπως μᾶς τὸ ὑπενθυμίζει ὁ ἀπόστολος Πέτρος· «Σύμφωνα μὲ τὸν ἅγιο Θεό, ποὺ σᾶς κάλεσε στὴν Πίστη, νὰ γίνετε καὶ σεῖς ἅγιοι σὲ κάθε περίσταση τοῦ βίου σας, διότι εἶναι γραμμένο, Ἅγιοι γίνεσθε ὅτι ἐγὼ ἅγιός εἰμι» (Α’ Πε, 1,15-16). Γι᾿ αὐτὸ ἂς ἀγαπήσουμε πολὺ τοὺς βίους τῶν ἁγίων, ἂς μελετοῦμε καθημερινὰ τὰ συναξάριά τους καὶ ἂς ἀγωνισθοῦμε νὰ μιμηθοῦμε τὴν πίστη τους καὶ τὶς ἀρετές τους.

Ἀρχιμ. Αὐγουστῖνος Μύρου